Termin „prototyp” odnosi się do pierwotnej wersji np. urządzenia lub oprogramowania. Prototyp jest tworzony w celu wykazania możliwości skonstruowania wersji docelowej. Proces tworzenia prototypu umożliwia testowanie nowych pomysłów.

Stworzenie działającego urządzenia lub oprogramowania na tym etapie uzasadnia przejście do następnego etapu, tj. do konstrukcji wersji ostatecznej.

Stworzenie prototypu daje możliwość przetestowania określonych rozwiązań i założeń, które niekoniecznie muszą zostać wykorzystane w ostatecznym projekcie.

Możliwe jest stworzenie kilku prototypów o różnych właściwościach, na przykład w celu sprawdzenia określonej właściwości.

Prototypowe urządzenia lub systemy pozwalają wykryć wady i błędy, które można później usunąć.

Cyfrowymy bliźniak – digital twin

Prototypy mogą być również wirtualne, nazywamy je też bliźniakami cyfrowymi, z ang. digital twins.

Proces tworzenia prototypów nazywany jest prototypowaniem. Jest to kosztowna część badań, wymagająca wykwalifikowanego personelu i odpowiedniego sprzętu. Z tego powodu tradycyjne prototypy są coraz częściej zastępowane wspomnianymi już wersjami wirtualnymi, dzięki którym tworzenie materialnej formy nie jest już konieczne.
Prototypowe urządzenia lub systemy umożliwiają wykrycie wad i błędów, które następnie można usunąć.

Można powiedzieć, że prototyp jest sprawdzonym modelem, za pomocą którego twórcy projektu mogą sprawdzić, czy teoretyczne założenia sprawdzają się w praktyce. Należy przy tym zwrócić uwagę, aby budowa prototypu odbywała się w warunkach jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistych.

Tworzenie prototypu oprogramowania

Prototypowanie to rozwiązanie stosowane również w tworzeniu oprogramowania.

W tym przypadku prototyp jest niekompletnym systemem, który spełnia tylko część wymagań. Prototyp oprogramowania jest tworzony, aby umożliwić programistom przetestowanie różnych rozwiązań. Wersja prototypowa systemu zazwyczaj nie jest częścią ostatecznej wersji, która jest tworzona od podstaw po zakończeniu fazy prototypowania.

Podczas tworzenia systemu do opracowywania prototypu należy zastosować model rozwoju oprogramowania. Takie podejście pozwala między innymi zminimalizować ryzyko i wykryć różnice w rozumieniu danej funkcji przez programistów i klientów.